આપણા જીવન અને ભાવિ પેઢીના જીવન પર ઇન્ટરનેટ અને મોબાઇલ ફોનની અસર
વીસમી સદીના અંતના છેલ્લા ત્રીસ વર્ષોમાં કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજી મહત્વની તકનીકોમાંની એક બની ગઈ છે. કોમ્યુનિકેશન ટેકનોલોજી ઉદ્યોગ હજુ પણ નોંધપાત્ર રીતે વિકાસ કરી રહ્યો છે. ઉપરાંત, આગામી વર્ષોમાં તે વૃદ્ધિમાં વધારો કરે તેવી શક્યતા છે.
કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીની ઘણી વ્યાખ્યાઓ છે અને તેમાંથી એક નીચે મુજબ છે: વિશ્વ બેંક CTને “પ્રવૃતિઓના સમૂહ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરે છે જે ઇલેક્ટ્રોનિક માધ્યમ દ્વારા માહિતીની પ્રક્રિયા, પ્રસારણ અને પ્રદર્શનની સુવિધા આપે છે” (કેઇર્નક્રોસ, 1998). આ ઉપરાંત કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીના ઘણા પ્રકાર છે. જેમ કે, મોબાઈલ ફોન, ઈન્ટરનેટ અને ટેલિફોન લેન્ડલાઈન વગેરે.
કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજી વિશ્વના તમામ દેશોને જોડવાનું સાધન બનીને વિકસિત થઈ છે. આ ઉપરાંત આ ટેકનિકથી દુનિયા નાનું ગામ બની ગઈ છે. હકીકતમાં, લોકો ટીવી પર વિશ્વની કોઈપણ ઘટના જોઈ શકે છે, કારણ કે મોટાભાગના દેશોમાં સેટેલાઇટ ઉપલબ્ધ છે.
જો કે આ વૃદ્ધિ ભવિષ્યની પેઢી માટે તેમના પર આ ટેક્નોલોજીના ખતરનાકની ચિંતા કરે છે, કારણ કે, આ તકનીકમાં ફાયદા અને ખામીઓ પણ શામેલ છે.
આ પેપરમાં બે પ્રકારની કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીના ફાયદા અને ગેરફાયદાની ચર્ચા કરવામાં આવી છે, ઈન્ટરનેટ અને મોબાઈલ ફોન આપણા સ્વાસ્થ્ય, શિક્ષણ અને સંબંધો પર. પછી, તે સમજાવશે કે આ તકનીકથી આપણા પૌત્ર-પૌત્રીઓના ભવિષ્ય માટે કેવી રીતે ચિંતા કરવી જોઈએ.
ઇન્ટરનેટ પર પરિચય:
વર્ષ 1990ની સરખામણીમાં એકવીસમી સદીની શરૂઆતમાં લોકો દ્વારા ઈન્ટરનેટના ઉપયોગમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. જાન્યુઆરી 1990માં લગભગ 188,000 કોર ઈન્ટરનેટ યુઝર્સ અને આશરે 3,400,000 ઈલેક્ટ્રોનિક મેઈલ યુઝર્સ હતા, જ્યારે જાન્યુઆરી 2000માં અનુમાન લગભગ 24,000,000 કોર ઈન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓ અને લગભગ 827,000,000 ઈલેક્ટ્રોનિક મેઈલ વપરાશકર્તાઓ (Cairncross, 1998).
દાખલા તરીકે (ત્યાં છે) મોટાભાગની હોસ્પિટલો દ્વારા ઈમેલ-આરોગ્ય માહિતીનો મોટો ઉપયોગ. ઉપરાંત, કેટલીક સરકારી એજન્સીઓ દર્દીઓને એપોઇન્ટમેન્ટ લેવા તેમજ આરોગ્ય સેવાઓની પસંદગીમાં યોગ્ય નિર્ણય લેવામાં મદદ કરવા માટે હોસ્પિટલો અને ક્લિનિક્સમાં આરોગ્ય સંભાળ માટે ઉચ્ચ ગુણવત્તાની માહિતી પૂરી પાડી રહી છે. જેમ કે યુનાઈટેડ કિંગડમમાં લોકો ઈન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરીને એપોઈન્ટમેન્ટ મેળવી શકે છે અને દાક્તરો પસંદ કરી શકે છે (સ્ટીવર્ટ, 2000).
આ ઉપરાંત ઈન્ટરનેટની હોસ્પિટલોની કામગીરી અને રેવન્યુ કલેક્શન પર મોટી અસર પડે છે. આજકાલ ઈન્ટરનેટએ મોટાભાગના દેશોમાં રોજગાર અને સલાહકારોને એકબીજા સાથે જોડી દીધા છે, જેથી સ્વાસ્થ્યના ક્ષેત્રમાં કેટલીક સલાહ અને સહકાર વહેંચી શકાય. ઉદાહરણ તરીકે, ભારતમાં કોઈ ડૉક્ટર ઇન્ટરનેટ દ્વારા યુ.એસ.એ. અથવા ફ્રાન્સના ડૉક્ટરો પાસેથી કેટલાક પરામર્શની વિનંતી કરી શકે છે.
સ્વાસ્થ્ય માટે મોબાઈલ ફોનના ફાયદા:
મોબાઈલ ફોનના સંદર્ભમાં તેઓએ લોકોને કોઈપણ સમયે ગમે ત્યાં સંપર્કમાં રહેવા સક્ષમ બનાવ્યા છે. ઉદાહરણ તરીકે, આજકાલ લોકો કોઈપણ સમયે અને ગમે ત્યાં હોસ્પિટલ અને એમ્બ્યુલન્સનો સંપર્ક કરી શકે છે. દાખલા તરીકે, જો કોઈ અકસ્માત થાય, તો લોકો ઘાયલોને બચાવવા માટે તરત જ એમ્બ્યુલન્સને મોબાઈલ ફોન દ્વારા સંપર્ક કરી શકે છે. બીજું ઉદાહરણ જો કોઈની એપોઈન્ટમેન્ટ હોય તો તે ગમે ત્યાંથી મોબાઈલ ફોન દ્વારા તે સમય વિલંબ અથવા રદ કરી શકે છે.
સ્વાસ્થ્ય પર મોબાઈલ ફોનની અસર:
જો કે મોબાઈલ ફોનની અસર આપણા સ્વાસ્થ્ય પર પડી છે. હોસ્પિટલોમાં મોબાઇલ ફોન દ્વારા ઉત્સર્જિત સિગ્નલ સંવેદનશીલ ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોમાં દખલ કરી શકે છે. દાખલા તરીકે, હૉસ્પિટલોમાં મોબાઇલ ફોનના ઉપયોગની સ્વીચ ઑફ હોવાના સંકેતો છે.
આ ઉપરાંત જ્યારે લોકો મોબાઈલ ફોનનો લાંબા સમય સુધી ઉપયોગ કરે છે ત્યારે કાન અને તેની આસપાસના વિસ્તારનું તાપમાન થોડું વધારે હોય છે, કારણ કે મોબાઈલ ફોનમાંથી જે સિગ્નલ નીકળે છે. સ્કોટિશ એક્ઝિક્યુટિવના દાવા મુજબ, “તમારા શરીરને મોબાઈલ ફોનના દરેક મોડલમાંથી કેટલી રેડિયો વેવ એનર્જી મળે છે તે માપી શકાય છે. તેને ચોક્કસ શોષણ દર અથવા SAR કહેવામાં આવે છે” (સ્ટીવર્ટ, 2000).
ફિનલેન્ડમાં થયેલા નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે મોબાઈલ ફોનમાંથી નીકળતા રેડિયેશનની અસર તે ઉંદરો કરતાં માનવ કોષો પર પડે છે. આમાં બે વર્ષ સુધીના સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું કે મોબાઈલ ફોનમાંથી નીકળતા રેડિયેશન બ્લડ બ્રેઈન બેરિયરને નુકસાન પહોંચાડે છે.
શિક્ષણ પર ઇન્ટરનેટના ફાયદા:
જેમ કે ઉપરોક્ત ટિપ્પણીઓ પરથી જોઈ શકાય છે કે કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજી એટલી નાટકીય રીતે વધી છે કે તેણે આપણા જીવનમાં ઘણો ફાયદો કર્યો છે. પરિણામે, ઓનલાઈન વિશ્વના સતત વિકાસની શિક્ષણ પર પણ સકારાત્મક અસર પડી છે. ઉદાહરણ તરીકે, શિક્ષકોને વિદ્યાર્થીઓ સાથે જોડવા અને તેમની સાથે વાત કરવા અને લોકોને ઓનલાઈન પ્રવચનો આપવા માટે ઈન્ટરનેટનો વ્યાપક ઉપયોગ થાય છે. (Ko & Rossen, 2008) અનુસાર વર્ગખંડની ચર્ચાઓનું અનુકરણ કરવા, વિદ્યાર્થીઓને શીખવવામાં આવતી સામગ્રીની સમજણ અને જાળવણીને ટેકો આપવા માટે ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવામાં આવે છે તેનું વર્ણન કર્યું છે.
વધુમાં, વિશ્વભરમાં મોટી સંખ્યામાં વિદ્યાર્થીઓ ઇન્ટરનેટના ઉપયોગ પર તેમનું ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે અને અભ્યાસમાં તેમની સફળતામાં સહાયક પરિબળ છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઈ-મેલ દ્વારા, વિદ્યાર્થીઓ એકબીજાને મોકલી શકે છે અને તેઓને જે જોઈએ છે તેની ઍક્સેસ મળી શકે છે અને જલદી જ માહિતીનો મોટો જથ્થો. એ જ રીતે, ઑનલાઇન શીખવવામાં થોડો સમય લાગે છે (કો એન્ડ રોસેન, 2008). ઑનલાઇન શિક્ષણ શિક્ષકને ઘણો આરામ અને વિદ્યાર્થીઓ માટે સ્વતંત્રતા પણ પ્રદાન કરે છે. આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને, પ્રોફેસરે વર્ગખંડમાં કાગળોથી ભરેલી છૂપી બેગ લઈ જવાની જરૂર નથી, અને તેના પાઠ સમજાવવા માટે કલાકો સુધી વિદ્યાર્થી સાથે વ્યાખ્યાનમાં ઊભા રહેવું જરૂરી નથી.
શિક્ષણમાં મોબાઈલના ફાયદા:
એ જ રીતે, મોબાઈલ ફોને શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ બંનેને સંપર્કમાં રહેવા અને વર્ગની સમસ્યાઓનો સામનો કરવા, સોંપણીઓની ચર્ચા કરવા અને અભ્યાસ માટેની યોજના બનાવવામાં મદદ કરી છે. વધુમાં, મોબાઇલ ફોનનો ઉપયોગ વિદ્યાર્થી અને અન્ય લોકોને જરૂરી સૂચના મેળવવામાં મદદ કરવા માટે થાય છે. કોરિયાની સુક મ્યોંગ યુનિવર્સિટીના આંકડા મુજબ, વિદ્યાર્થીઓ તેમની હાજરીની પુષ્ટિ કરવા માટે ફોનનો ઉપયોગ કરે છે અને તેમને પુસ્તકાલયોમાં પ્રવેશ કરવા સક્ષમ બનાવે છે, તેમજ શાળાની કેન્ટીનમાંથી ખોરાક ઝડપી સમયસર ખરીદવા માટે પણ સરળ માર્ગ છે (કો એન્ડ રોસેન, 2008).
શિક્ષણ પર ઇન્ટરનેટની ખામી:
બીજી તરફ, કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીઓ પણ આપણા જીવન પર નકારાત્મક અસર કરે છે. વધુને વધુ, શિક્ષકો તેમના વર્ગખંડમાં ઈન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છે, તેથી ઈન્ટરનેટની શિક્ષણ પર અનેક ગેરફાયદાઓ છે.
સૌપ્રથમ, યુનિવર્સિટીઓમાં કેટલાક પ્રોફેસરો ઈ-મેઈલ અથવા વેબસાઈટનો ઉપયોગ કરીને વિદ્યાર્થીઓ માટે તેમનું વ્યાખ્યાન સમજાવ્યા વિના ડાઉનલોડ કરે છે, તેથી કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ ખાસ કરીને વૈજ્ઞાનિક વિષયો અને પ્રેક્ટિકલ સામગ્રીના પાઠને સમજી શકતા નથી. વધુમાં, વૈજ્ઞાનિકો આંતરવ્યક્તિત્વ કુશળતા ગુમાવી શકે છે અને પાઠ હાવભાવ અને હલનચલન વિના કરી શકાય છે જે વિજ્ઞાન પ્રયોગમાં ઉમેરો કરે છે.
બીજું, કેટલીક શાળાઓમાં શૈક્ષણિક પ્રક્રિયામાં મુખ્ય પરિબળ શિક્ષક હોય છે, જેમણે માત્ર માહિતી સંચાર તકનીક કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તે જ નહીં, પરંતુ, યુવાનો ઘરે તેમજ શાળામાં આ સાધન સાથે કેવી રીતે જોડાય છે તે પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે. તે શિક્ષક છે જે બાળકોને શીખવા માટે જવાબદાર છે અને ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરવાને બદલે તેમની વૈજ્ઞાનિક કુશળતા બનાવે છે.
સંબંધો પર ઇન્ટરનેટના ફાયદા:
સંબંધો પર ઇન્ટરનેટના ફાયદાના સંદર્ભમાં, એવું કહી શકાય કે ઇન્ટરનેટ તાજેતરમાં વિશ્વના તમામ દેશોમાં ફેલાયેલી પ્રથમ આધુનિક તકનીક બની છે. ઉપરાંત, તે યાહૂ મેસેન્જર અને સ્કાયપે જેવી ચેટ માટેની સાઇટ્સ દ્વારા સમાજના તમામ વિભાગો ચાલુ રાખવાનું બની ગયું છે. ખરેખર ઈન્ટરનેટ વપરાશકર્તાઓ દરરોજ અન્ય લોકો સાથે નવા સંબંધને ગોઠવવા માટે ખુલ્લા હોય છે. આજકાલ ઈન્ટરનેટ પર ઓનલાઈન રોમેન્ટિક સંબંધ નાટકીય રીતે ફેલાઈ ગયો છે, ચેટ રૂમમાં ભાગ લેવાના પરિણામે.
વર્ષ 2007 સુધીમાં, વિશ્વના 3.3 અબજ મોબાઇલ ફોન વપરાશકર્તાઓની સમકક્ષ, કારણ કે મોબાઇલ ફોન માનવીઓ માટે દૈનિક જીવનનો અભિન્ન ભાગ બની ગયો છે (કૂલટેક, 2009).
વધુમાં મોબાઇલ ફોન ખરીદવાનો મુખ્ય હેતુ જે ખરીદદારોની વાતચીત અને સામાજિક સંવાદિતાની ઇચ્છા છે. ઉદાહરણ તરીકે લોકો તેમના પરિવાર અને મિત્રો સાથે જોડાવા તેમજ તેમના વ્યવસાયનું સંચાલન કરવા માટે તેમના મોબાઇલ ફોનનો ઉપયોગ કરે છે. આ ઉપરાંત ઈન્ટરનેટ અને મોબાઈલ ફોન દ્વારા વિકાસશીલ દેશો અને વિકસિત દેશો વચ્ચે વાતચીત ખૂબ જ સરળ બની ગઈ છે.
સંબંધો પર મોબાઈલ ફોન અને ઈન્ટરનેટ નેગેટિવ કરે છે
બીજી બાજુ, અભ્યાસ સૂચવે છે કે મોબાઇલ ફોન કામ અને જીવન વચ્ચેના સંતુલન પર નકારાત્મક અસર કરે છે. ઉપરાંત, કેટલીક કંપનીઓ અને એમ્પ્લોયરો કર્મચારીઓને મોબાઇલ ફોનનો ઉપયોગ કરતા અટકાવે છે, જેમ કે યુનાઇટેડ કિંગડમમાં HSBC બેંક અને લોયડ્સ TSB બેંક. (મોન્થાથિપ એન્ડ પેનોસ, 2009).
ઇન્ટરનેટના ફાયદા હોવા છતાં, ઇન્ટરનેટના કેટલાક ગેરફાયદા છે. કુટુંબ અને મિત્રો સાથે વ્યક્તિ દ્વારા વિતાવેલા સમયની માત્રા પર ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ કરો. બાળકો અને યુવાનોમાં ઇન્ટરનેટનો ઉપયોગ અન્ય લોકો કરતા વધુ હોય છે, જેના કારણે પરિવાર અને મિત્રો સાથે વિતાવતો સમય ઓછો થયો છે. વધુમાં ઈન્ટરનેટના ઉપયોગથી વ્યક્તિ દ્વારા ટીવી જોવા, વાંચન, રમતગમત અને સામાજિક સહેલગાહ જેવા મનોરંજનમાં વિતાવેલા સમયની માત્રામાં ફેરફાર થાય છે (મોન્થાથિપ એન્ડ પેનોસ, 2009).
જનરેશન પર કોમ્યુનિકેશન ટેકનોલોજીની અસર
કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીમાં આ ઝડપી વિકાસએ આપણી ભાવિ પેઢી માટે ચિંતા વધારી છે. જો મોબાઇલ ફોનના ઉપયોગની પ્રતિકૂળ સ્વાસ્થ્ય અસરો હોય તો આ સમયે સ્પષ્ટ નથી. જો કે જો કોઈ આડઅસર હોય તો બાળકો પર વધુ ગંભીર અસર થાય છે, કારણ કે તેમની નર્વસ સિસ્ટમ હજુ પણ વધતી જ રહે છે. તે વધુ ઊર્જા માટે માથાના પેશીઓને અસર કરશે, ખાસ કરીને એક્સપોઝરની લંબાઈ સાથે. એવું માનવામાં આવે છે કે બાળકો દ્વારા મોબાઇલ ફોનના ઉપયોગના ફેલાવાને ખાસ કરીને બિનજરૂરી વસ્તુઓ માટે ટાળવો જોઈએ.
હજુ પણ મોબાઇલ ટેકનોલોજી પ્રમાણમાં નવી છે. આ કારણે જ દુનિયાભરના વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકો આ નાના ઉપકરણની અસરોને સમજવાના પ્રયાસમાં અભ્યાસ અને સંશોધન કરી રહ્યા છે.